Gmina Stryków

Urząd Miejski
w Strykowie

Historia

Wyszukiwarka

Wyszukiwarka:

Treść strony

Historia

  • Tablica upamiętniająca nadanie praw miejskich.

Pierwsza wzmianka o Strykowie pochodzi z 1387 roku. Była to wieś leżąca na szlaku ze Zgierza do Łowicza, łącząc Mazowsze z Wielkopolską i Śląskiem. Stryków prawa miejskie otrzymał w 1394 roku z rąk króla Władysława Jagiełły na prośbę dziedzica strykowskiego Deresława Tłuka, podskarbiego łęczyckiego. W połowie XVIII wieku miasto ze swymi 45 rzemieślnikami (13 sukienników, 5 kupców i kramarzy oraz 5 szynkarzy) stanowiło lokalny ośrodek handlu i rzemiosła. Było też ośrodkiem dóbr szlacheckich. W 1744 roku otrzymało przywilej organizowania ośmiu jarmarków rocznie. Stryków należał do miast średnich, co udowadnia wystawienie sześciu zbrojnych na wojnę pruską. Próbowano podjąć inicjatywę zorganizowania produkcji tekstylnej za sprawą ówczesnego właściciela Feliksa Czarneckiego – bez powodzenia. Powstała co prawda manufaktura, lecz Stryków nadal pozostał miasteczkiem rzemieślniczo-rolniczym. Ówczesne działania pozostawiły ślad w postaci istniejącego do dziś półkolistego placu w centrum miasta.

Po II rozbiorze Polski Stryków znalazł się w zaborze pruskim, by potem w latach 1807-15 być w Księstwie Warszawskim, a następnie w Królestwie Polskim. W XIX wieku Stryków traci prawa miejskie. Powodem stagnacji i zahamowania przyrostu ludności był między innymi żywiołowy rozwój pobliskiej Łodzi oraz szybko rozwijający się Zgierz i Pabianice. Ale już w roku 1902 Stryków otrzymuje połączenie kolejowe z Warszawą i Łodzią - następuje wzrost ludności. Niedługo po otrzymaniu niepodległości, w 1923 roku Stryków odzyskuje prawa miejskie, a od czasu wybuchu  II wojny światowej rozwija się bardzo dobrze istniejące od wieków rzemiosło, tym razem szewstwo, krawiectwo i garbarstwo. Również na początku XX wieku stał się dużym ośrodkiem mariawitów. 

  • -

W Strykowie działała przędzalnia, fabryka tekstylna, cegielnia i papownia – miasto w 1939 roku liczy ok. 5.000 mieszkańców. Działania wojenne, w tym eksterminacja ludności pochodzenia żydowskiego oraz opuszczenia tych terenów przez ludność niemiecką podążającą na zachód wraz z wycofującą się armią, spowodowały zmniejszenie zaludnienia o 45 %. Na północny zachód od centrum Strykowa, znajdują się pozostałości po cmentarzu żydowskim, na którym ostatni pochówek został przeprowadzony w 1946 roku. Na pozostałościach cmentarza ewangelickiego znajduje się kilkanaście grobów protestanckich w większości niemieckich, sprzed 1945 roku. Duża kolonia osadników niemieckich znajdowała się w podstrykowskiej osadzie Tymianka.       

Okres powojenny to czas, kiedy Stryków znalazł się na obrzeżach aglomeracji łódzkiej, stał się jej  sypialnią - wielu mieszkańców pracowało w Łodzi lub w Zgierzu. Duże bezrobocie po przemianach ustrojowych nie ominęło także Strykowa. Ogromną szansą dla Strykowa stało się usytuowanie na terenie miasta i gminy skrzyżowania dwóch najważniejszych autostrad w Polsce A-1 i A-2.

Stryków na przestrzeni wieków wydał wielu znamienitych obywateli. Wywodzą się z niego między innymi:

  • Maciej Stryjkowski(1547 - 1593) – polski historyk i poeta, dyplomata, ksiądz.
  • Łazarz Andrysowicz (ur. ?, zm. 1577) - renesansowy polski drukarz. Wydał m.in.:  utwory Mikołaja Gomółki
  • Paweł Radziszewski (1890 – 1931) - wybitny polski mineralog.
  • Ks. Idzi Benedykt Radziszewski (1871-1922) -  inicjator powołania do życia Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego i jego pierwszy rektor (1918-1922).

 

  • Maciej Stryjkowski

Maciej Stryjkowski (łac. Matys Strycovius pseud. Osostevitius) herbu Korzbok (ur. w 1547 w Strykowie – zm. w 1593) – polski historyk i poeta, dyplomata, ksiądz. W latach 1567-1570 studiował na Akademii Krakowskiej. Służył w wojsku pod komendą Aleksandra Gwagnina. W latach 1574-1575 posłował do Turcji wraz z A. Tarnowskim. W 1573 przyjął święcenia kapłańskie i został kanonikiem w Miednikach oraz proboszczem w Jurborku.

Dzieła:

  • Kronika Polska, Litewska, Żmudzka i wszystkiej Rusi (wydana w Królewcu 1582, wyd. 3 1846) – zawierająca liczne wstawki wierszowane w języku polskim, opisująca dzieje Rzeczypospolitej Obojga Narodów do 1581. Jest to udana kompilacja kronik Jana Długosza, Macieja Miechowity i innych. Jego autorstwa jest też pozostawiony w rękopisie obszerny poemat epicki O początkach... sprawach rycerskiego sławnego narodu litewskiego (1577, wyd. 1978), będący opisem dziejów Wielkiego Księstwa Litewskiego.
  • Goniec cnoty (Kraków 1574) – poemat genealogiczny o władcach Polski i Litwy
  • Sarmatiae Europeae descriptio (1578) – dzieło historyczno-geograficzne wydane przez Aleksandra Gwagnina.
  • -

Łazarz Andrysowicz - znakomity drukarz polski. Dokładna data jego urodzin nie jest znana. Było to zapewne na początku XVI w. Nie wiadomo też, czym zajmował się w pierwszych latach życia. Być może z zamiarem studiowania znalazł się w Krakowie. Pracę znalazł w drukarni Hieronima Wietora. Po śmierci Hieronima pomagał wdowie Barbarze, którą poślubił, stając się właścicielem drukarni. Głównym źródłem dochodów drukarza były trzy rodzaje druków: prognostyki i rubrycelle oraz podręczniki prawa miejscowego. Andrysowicz zabiegał o umocnienie swej pozycji zawodowej nadaniami królewskimi. Od króla Zygmunta Augusta uzyskał dla siebie i swego syna Jana przywilej druku książek w językach: polskim, łacińskim, greckim, hebrajskim i węgierskim przez 10 lat. Kilka lat cieszył się też serwitoriatem królewskim, dającym mu upoważnienie do drukowania statutów i konstytucji sejmowych. Z drukarni Andrysowicza wyszła też pierwsza w języku polskim książka o charakterze podręcznika geodezji " Geometria to jest miernicka nauka po polsku krótko napisana" autorstwa Stanisława Grzepskiego, profesora Akademii Krakowskiej oraz Olbrychta Strumieńskiego "O sprawie, sypaniu, wymierzaniu i rybieniu stawów".  Niemal wszystkie druki Łazarza wyróżniały się estetyką. Typograf dbał nie tylko o dobry gatunkowo papier, ale starannie dobierał ilustracje i ozdobniki. Najpiękniejszą chyba księgą wydaną przez Andrysowicza były Marcina Siennika " Lekarstwa doświadczalne" (1564), ozdobione 250 drzeworytami roślin leczniczych. Drukarnia Andrysowicza należała do najlepszych oficyn typograficznych w XVI w. w Krakowie - "gnieździe drukarstwa polskiego". Łazarz zmarł w 1577 r. Drukarnię, pod nazwa Drukarnia Łazarzowa, prowadził nadal jedyny jego syn i Barbary Jan Łazarzowic Januszowski. Wzniósł on zakład na wyżyny sztuki typograficznej i zdobył sławę drukiem utworów Jana Kochanowskiego.

Radziszewski Paweł (1890-1931), polski geolog i petrograf, od 1926 profesor uniwersytetu w Wilnie. Zajmował się głównie rozmieszczeniem skał magmowych na Wołyniu i w Karpatach. Opublikował m.in.: Granit z Korca i granit z Ośmicka na Wołyniu (1928), Przyczynek do petrografii dolnego kambru we wschodniej części gór Świętokrzyskich (1928).

  • Ks. Idzi Benedykt Radziszewski

Ks. Idzi Benedykt Radziszewski (1871-1922) inicjatora powołania do życia Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego i jej pierwszy rektora (1918-1922). Należał on do pokolenia Polaków, których dzieciństwo i młodość upływały w trudnym okresie niewoli, ale którzy byli równocześnie szczęśliwymi świadkami odzyskania przez Polskę niepodległości.
Idzi Benedykt Radziszewski był synem Marcelego i Józefy z Biernackich. Urodził się 1 kwietnia 1871 r. w Bratoszewicach (w pobliżu Łodzi). Oboje rodzice pochodzili ze zubożałej szlachty. Jak wynika z zachowanych źródeł zmieniali oni często miejsce zamieszkania (Nowosolna, Pniewnik, Bratoszewice, Stryków). Przyczyną tych przeprowadzek były szykany, jakie stosowały władze rosyjskie przenoszące kilkakrotnie Marcelego Radziszewskiego, nauczyciela szkoły elementarnej, któremu zarzucano słabą znajomość języka rosyjskiego, co w okresie planowego rusyfikowania polskiej młodzieży nie mogło ujść bezkarnie. Idzi wzrastał v zdrowej moralnie, wielodzietnej (miał czterech braci i jedną siostrę) rodzinie chrześcijańskiej.Po ukończeniu szkoły elementarnej pod kierunkiem własnego ojca, Idzi uczęszczał przez osiem lat (od 1881 roku) do Filologicznego Gimnazjum w Płocku.Decyzja wstąpienia Idziego Radziszewskiego do Seminarium Duchownego we Włocławku (1889 r.) wskazuje, że pracę nad udoskonaleniem moralnym własnym i społeczeństwa polskiego uznał za najważniejszą w hierarchii wszystkich wartości. Seminarium to stało wówczas na wysokim poziomie naukowym dzięki kierownictwu braci Chodyńskich (Zenona i Stanisława).Dzięki nieprzeciętnym walorom umysłu i charakteru, jak również dzięki zdolnościom przywódczym ks. Radziszewski został wytypowany na studia do Akademii Duchownej w Piotrogrodzie (1893 r.), Akademia ta została utworzona w 1833 r. z Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie i z Głównego Seminańum Duchownego w tym mieście.Ukoronowaniem studiów w Akademii Duchownej były święcenia kapłańskie, które otrzymał Idzi Radziszewski (1896 r.) z rąk rektora - ks. bp. Albina Symona, a także tytuł magistra z zakresu egzegezy w rok później.Pierwszą placówką pracy ks. Radziszewskiego był kościół św. Mikołaja w Kaliszu, gdzie przez kilka miesięcy (w 1897 r.) pełnił funkcję wikarego.W 1898 roku ks. Radziszewski udał się do Leuven (Leuvain), gdzie studiował w Wyższym Instytucie Filozoficznym, funkcjonującym w ramach tamtejszego Uniwersytetu Katolickiego.W roku 1900 ks. Idzi Radziszewski zdobył tytuł doktora na podstawie rozprawy na temat: De ideae religionis genesi in evolutionisimo Darvino-Spenceriano, napisaną pod kierunkiem ks. Dezyderego Merciera. Twórcza praca naukowa zajmowała w życiu ks. Radziszewskiego miejsce bardzo istotne i trwała w zasadzie do 1914 roku. Przez rozprawy, artykuły, opracowanie haseł do Encyklopedii Kościelnej, recenzje, sprawozdania ze zjazdów, przyczynił się ks. Radziszewski do ożywienia ruchu neotomistycznego w środowisku polskiej inteligencji zarówno duchownej jak i świeckiej.Do najważniejszych prac ks. Radziszewskiego należą: Odrodzenie filozofii scholastycznej (Warszawa 1901), Wszechnica Katolicka w Lowanium (Warszawa 1908), Teologia a nauki przyrodnicze (Włocławek 1910), Geneza religii w świetle nauki i filozofii (Włocławek 1911), Credo nowożytnego fizjologa (Włocławek 1913).W lutym 1918 roku zawiązał się w Piotrogrodzie komitet Organizacyjny Uniwersytetu. W skład jego weszli fundatorzy: Karol Jaroszyński (prezes), inż. Franciszek Skąpski (skarbnik), ks. Radziszewski (wiceprezes) ks. Czesław Falkowski (sekretarz). Komitet zdecydował zlokalizowanie uniwersytetu w Lublinie i rozpoczął pozyskiwanie kadry nauczającej spośród pracowników Akademii Duchownej i Wyższych Kursów Polskich w Piotrogrodzie. Przygotowano również projekt statutu uniwersyteckiego i szczegółowych przepisów ilu planowanych wydziałów. Rozpoczęto gromadzenie księgozbioru jako zalążka przyszłej biblioteki. Zaplanowano założenie specjalnego towarzystwa wspierającego materialnie uczelnię.Inicjatywę założenia uniwersytetu katolickiego zaakceptował Episkopat Królestwa Polskiego. Zaraz potem ks. Radziszewski rozpoczął starania o uzyskanie aprobaty Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego. Wstępną koncesję tego Ministerstwa na założenie prywatnego uniwersytetu otrzymał 6 września 1918 roku.ks Idzi Radziszewski zmarł w Lublinie na zapalenie płuc 22 lutego 1922 roku. Pogrzeb był wielką manifestacją całego miasta, a także uczestników z całej Polski. W dzień pogrzebu 25 lutego nad jego mogiłą przy ul. Lipowej w Lublinie przedstawiciele różnych grup społecznych ślubowali kontynuować rozpoczęte dzieło i dochować wierności idei Uniwersytetu Katolickiego.

  • http://www.loc.gov/pictures/item/npc2007009985/

ZISHE, Zygmunt Breitbart – Nota biograficzna

Zishe, Zisza, Zygmunt, Siegmund (podaje się takie formy jego imienia) Breitbart urodził się w Strykowie 22 lutego 1893 roku, w rodzinie ortodoksyjnych Żydów.  Podawana jest również inna data urodzin 22 luty 1883 rok, jednak to pierwsza z wymienionych figuruje na jego grobie w Berlinie. Rodzina Breitbartów pojawia się w książce Ungera Pinkasa pt. „Moje miasteczko Stryków”. W wieku trzech lat trafił do kuźni ojca, który był kowalem. Od najmłodszych lat imponował niezwykłą tężyzną fizyczną. Po ukończeniu trzynastu lat dołączył do cyrku przejeżdżającego przez Stryków. Występował jako cyrkowy siłacz, a jego głównymi estradowymi numerami było przegryzanie kowalskich obręczy oraz rozbijanie na klatce piersiowej kamiennymi płyt stalowymi młotami.

Po wybuchu I wojny światowej został zmobilizowany do armii rosyjskiej. Trafił do niemieckiej niewoli i tam zastał go koniec wojny. Zaczął występować na targach i ulicach. Podczas jednego z takich występów w Bremie zauważył go dyrektor Cirkus Busch, jednego z najlepszych cyrków w Europie i zaproponował angaż. Było to w roku 1919. Wkrótce przygotowano dla Breitbarta specjalny program artystyczny w czasie, którego rozrywał łańcuchy, przegryzał monety, giął stal. Przeciągał wozy pełne ludzi, liną, którą trzymał najczęściej w ustach. Na jego klatce piersiowej układano specjalne pomosty, po których przejeżdżał załadowany samochód. Podstawy swojego ciała – co jest udokumentowane na zdjęciach – używał jako podłoża dla karuzeli. Został ogłoszony „Królem Żelaza”.

Stał się symbolem tzw. „idei muskularnego syjonizmu”, której celem była walka ze stereotypowym obrazem cherlawego Żyda. Utarło się powiedzenie w społeczności żydowskiej, że „jeżeli pomiędzy Żydami znalazłoby się tysiąc Breitbartów, to skończyłyby się prześladowania”. Znamiennym jest fakt, że w wydanej przez siebie publikacji „Power Muscle” (siła mięśni) określa się go jako polskiego siłacza i polskiego Apollo, a nie ma słowa o jego żydowskim pochodzeniu.  Był również współautorem własnej biografii pt. „Historia mojego życia”.

Pisano o nim jako o nadczłowieku o doskonałej sprawności fizycznej. Występował w Europie oraz w Ameryce. Szczególnie występy w Kanadzie i USA przysporzyły  mu ogromną popularność, a jego występy biły wszystkie dotychczasowe rekordy frekwencji. Jego występy w Kanadzie i USA oglądali m.in. Siegel i Schuster twórcy komiksu o „Królu Żelaza – Supermanie”. W Nowym Jorku gdzie mieściło się jego amerykańskie mieszkanie nazywano go Supermanem Nowego Jorku. Jego występy reklamowano jako popisy Supermana Wieków.

Zmarł 12 października 1925 roku, po kilkunastu tygodniach od nieszczęśliwego wypadku. Podczas występów  doszło do wypadku, gdy wykonywał jeden ze standardowych numerów: wbijał szpic dłonią w deskę, przypadkowo zostało przekłute kolano. Zardzewiały szpic wywołał zakażenie krwi. W ranę wdało się zakażenie, które szybko postępowało. Amputowano mu obydwie nogi, przeszedł dziesięć operacji, to jednak nie pomogło.

 Jeszcze za życia w roku 1923 wystąpił w filmie w reżyserii Maxa Neufelda „Człowiek ze stali”. W 2001 roku stał się bohaterem filmu wyreżyserowanego przez Wernera Herzoga pt. „Niezwyciężony”. W roku 2010 ukazały się trzy książki na jego temat, wszystkie za granicą. Są to pozycje: Zishe the Strongman, Superman, First Jewish Superhero. Miał dwóch braci Josefa i Gershoma, którzy również występowali jako siłacze, reklamowani braćmi „Króla żelaza”.

Osoba Zygmunta Breitbarta, postać mitycznego Golema, poglądy Fryderyka Nietzsche o stworzeniu nadczłowieka i postać Stanley’a Weissa (jego twarz z charakterystyczną szczęką) posłużyły do stworzenia postaci ikony amerykańskiej pop – kultury Supermana. 

  • Antoni Jabłoński

Jabłoński Antoni (9 VI 1860 Stryków - 2 VI 1926 Stryków) budowniczy mostów.

Był synem stelmacha. Po ukończeniu szkoły powszechnej pracował w latach 1876 - 1884 w fabryce "Borman i Szwede" w Warszawie, najpierw jako praktykant, potem czeladnik i majster. W 1884 przeniósł się do Tow. Fabryki Machin i Odlewów "K. Rudzki i Ska" w Warszawie, gdzie był traserem, a później kierownikiem traserni. Gdy w 1892 firma ta rozpoczęła budowę mostów, pracował w terenie, kierując budowami, m.in. brał udział w latach 1895 - 1897 w budowie mostów na kolei PółnocnoUssuryjskiej (część magistrali transsyberyjskiej), w latach 1897 - 1898 w budowie mostu na Dźwinie Północnej na linii kolejowej Perm-Kotłas, w latach 1899 - 1901 mostu na Amu Darii na kolei Środkowo-Azjatyckiej, w latach 1902 - 1904 mostu na rzecze Wołchow na linii Petersburg-Wołogda.
Jabłoński kierował z ramienia firmy "K. Rudzki i Ska" montażami mostów przez Wisłę w Warszawie: w 1908 pod Cytadelą, a w latach 1908 - 1909 III mostu (obecnie im. ks. J. Poniatowskiego). Kierował też montażem stalowego mostu drogowego przez Niemen w Grodnie (1909) oraz mostu Ochtieńskiego przez Newę w Petersburgu (1910 - 1911). W latach 1914 - 1915 kierował budową mostów wznoszonych przez firmę "K. Rudzki i Ska" na kolei Środkowo-Amurskiej (część magistrali transsyberyjskiej), a w latach 1918 - 1920 podniesieniem dwóch przęseł długości po 127 m mostu przez rzekę Amur w Chabarowsku, wysadzonych w czasie wojny domowej. W 1920 wrócił przez Japonię do kraju i do końca życia był burmistrzem miasta Strykowa.
  • Stryków, ul. Targowa
  • Stryków, budynek przy skrzyżowaniu ulic Targowej i Warszawskiej
  • Stryków, plac Łukasińskiego
  • Stryków, ul. Warszawska
  • Stryków, Plebania
  • Stryków, ul. Kolejowa
  • Stryków, ul. Targowa
  • Stryków, skrzyżownie ul. Warszawskiej i Brzezińskiej
  • Stryków, dawny Ratusz, obecnie Szkoła Podstawowa nr 1
  • Stryków, dawny Ratusz, obecnie Szkoła Podstawowa nr 1

Banery

Stopka strony

[obiekt mapy] Lokalizacja Urzędu Miejskiego w Strykowie

Stopka strony - dane adresowe

Dane adresowe

Urząd Miejski w Strykowie
ul. Kościuszki 27
95-010 Stryków

Dane kontaktowe

tel. +48 (42) 719 80 02
fax +48 (42) 719 81 93
e-mail: strykow@strykow.pl

Godziny urzędowania

pn-pt: 08:00 - 16:00

Godziny pracy kasy Urzędu:
pn-pt: 08:00 - 15:00